Ποιοι και πώς κλέβουν το ΦΠΑ

 

Τουλάχιστον 140 δισ. ευρώ τον χρόνο κοστίζει στον προϋπολογισμό της ΕΕ και περί τα 6,5 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως στην Ελλάδα (όσο 2 ΕΝΦΙΑ) η κλοπή του ΦΠΑ, σύμφωνα με τα στοιχεία της Κομισιόν. Η πιο διαδεδομένη μορφή της απάτης ΦΠΑ είναι τύπου «καρουζέλ» όπως αυτή που αποκαλύφθηκε προχθές από το ΣΔΟΕ Αττικής, με τα τρία e-shops πώλησης

ηλεκτρονικών συσκευών, κινητών τηλεφώνων, laptop και προϊόντων τεχνολογίας, τα οποία στέρησαν από το ελληνικό Δημόσιο ΦΠΑ 15 εκατομμυρίων ευρώ μέσα στην τελευταία τριετία.

Πώς στήνεται η απάτη

Όπως εξηγούν πολύπειροι ελεγκτές, η κομπίνα λειτουργεί ως εξής:

* μέσα από αλλεπάλληλες συναλλαγές μεταξύ διαδοχικών επιχειρήσεων παρεμβάλλεται μια επιχείρηση – «φάντασμα»  η οποία εισπράττει αλλά δεν αποδίδει τον ΦΠΑ

* είτε πρόκειται εξ αρχής για εικονική επιχείρηση, είτε «εξαφανίζεται» εκ των υστέρων, η εταιρία αυτή φροντίζει να μην αφήσει ίχνη.

* οι εταιρίες «φαντάσματα» είναι σχεδόν πάντοτε μικρές και άσημες. Πίσω από αυτές όμως υπάρχουν άλλες, δηλαδή λειτουργούν για λογαριασμό πραγματικών επιχειρήσεων οι οποίες στήνουν το κύκλωμα για να υπεξαιρέσουν το φόρο.

Αυτό δημιουργεί σοβαρές στρεβλώσεις και αθέμιτο ανταγωνισμό στην αγορά όταν, για παράδειγμα, ένα νέο προϊόν λανσάρεται παγκοσμίως σε καθορισμένη τιμή (πχ ένα καινούργιο smartphone) αλλά κάποιες εταιρίες το πωλούν φθηνότερα, επειδή το προμηθεύονται από ενδιάμεσους εισαγωγείς και διακινητές που στη συνέχεια εξαφανίζονται, «παντελονιάζοντας» τον ΦΠΑ.

Από το κέρδος που αποκομίζουν, οι τελικοί πωλητές (που είναι συχνά «πλοκάμια» του κυκλώματος) καταφέρνουν να «πριμοδοτούν» στην τιμή το προϊόν που πωλούν στον τελικό καταναλωτή, ο οποίος αγοράζει μεν νόμιμα και με απόδειξη ένα προϊόν σε εξαιρετικά χαμηλή -και για τα παγκόσμια δεδομένα ακόμη- τιμή, αλλά στην ουσία το κράτος έχει χάσει πολλά εκατομμύρια ΦΠΑ στα στάδια της διακίνησης.

Όταν εντοπίσει τον «εξαφανισμένο έμπορο» ή τέτοιο τύπου κύκλωμα τριγωνικών συναλλαγών με εισαγωγές από «εταιρίες φαντάσματα», το δημόσιο απενεργοποιεί τα ΑΦΜ τους, για να μπλοκάρει άμεσα τη λειτουργία τους.

Μετά οι διωκτικές αρχές αναζητούν τους δρόμους που πήραν τα εμπορεύματα και ο ΦΠΑ. Ωστόσο οι εταιρίες πριν και μετά τους ενδιάμεσους που έκλεισαν, δηλώνουν πως ενεργούσαν με καλή πίστη και δεν γνώριζαν τίποτα για τις παράνομες δραστηριότητες.

Το μόνο κέρδος τελικά είναι πως σταματάει εκεί η ζημιά για το δημόσιο, μέχρι να αποκαλυφθεί ένα άλλο επόμενο κύκλωμα από αυτά που συνεχίζουν να λειτουργούν.

«Έθαψαν» …υπερόπλο 1 δισ. τον χρόνο

Αν και είναι αδύνατον ένα κράτος να εξαφανίσει ολοκληρωτικά την απάτη, οι διεθνείς διωκτικές αρχές έχουν ανακαλύψει επιστημονικούς τρόπους εντοπισμού των κυκλωμάτων, όχι μόνο κατόπιν καταγγελίας αλλά ακόμα και μέσω αλγορίθμων.

Η Ελλάδα επρόκειτο να αποκτήσει ένα τέτοιο σύστημα. Και μάλιστα δοκιμάστηκε πιλοτικά στη χώρα μας και απέδειξε πως μπορεί να αποδώσει έως και 1 δισ. ευρώ το χρόνο για το δημόσιο.

Παρότι μπήκε και σαν όρος στο Μνημόνιο όμως, η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ αντιστάθηκε σθεναρά στο μέτρο και δεν το εφάρμοσε τελικώς ποτέ.

Το πιο ευχάριστο «ισοδύναμο»

Το 2015, επί εποχής Γιάνη Βαρουφάκη, ο πρώην υπουργός Οικονομικών είχε εντάξει το μέτρο στα ανώδυνα «ισοδύναμα» που πρότεινε τότε στα Brussels Group. Με έσοδα 1 δισ. θα επαρκούσε για να μην κοπεί το ΕΚΑΣ ύψους 900 εκατ. ευρώ ετησίως.

Οι δοκιμές επί ελληνικού εδάφους έδειξαν πως «μία ρεαλιστική εκτίμηση για τον ΦΠΑ που θα μπορούσε να εξοκοινομηθεί από τέτοιους είδους απάτες, κυμαίνεται σε ένα ποσό 804 εκατ. έως και 1,03 δισεκατομμυρίων ευρώ τον χρόνο».

Στα email Βαρουφάκη προς τους θεσμούς μάλιστα, τονιζόταν ότι «θα επιδιωχθεί η εφαρμογή και στην Ελλάδα του μοντέλου που ακολούθησε τα τελευταία χρόνια η φορολογική υπηρεσία του Βελγίου (Special tax inspectorate) η οποία κατάφερε να μειώσει κατά 98% τη φορολογική απάτη στο Βέλγιο επιτυγχάνοντας να φέρει πρόσθετα έσοδα από τον ΦΠΑ ύψους άνω του ενός δισεκατομμυρίου ευρώ».

Τότε, και μόνον για το β΄εξάμηνο του 2015, το ελληνικό υπουργείο Οικονομικών προέβλεπε ότι θα είχε πρόσθετα έσοδα 420 εκατομμύρια ευρώ!

Το σύστημα δεν εγκαταστάθηκε τελικώς ποτέ στη χώρα μας. Παρότι και στα επόμενα “Συμπληρωματικά Μνημόνια”, η τότε κυβέρνηση δεσμευόταν συνεχώς να προωθήσει το νέο σύστημα καταπολέμησης της απάτης στον ΦΠΑ (Carousel Fraud) χωρίς ποτέ να κάνει την δέσμευση αυτή πράξη.

Δοκιμάστηκε και πέτυχε

Όπως έχει αποκαλύψει το ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ, το σύστημα παρουσιάσθηκε για πρώτη φορά και με θεαματικά αποτελέσματα, στην τότε Γενική Γραμματέα Δημοσίων Εσόδων, Αικατερίνη Σαββαΐδού. Εγκαταστάθηκε πιλοτικά στην «καρδιά» του μηχανογραφικού κέντρου του υπουργείου Οικονομικών, πέρασε επανειλημμένα τεστ και απέδειξε την αξία του οδηγώντας –ακόμα και στη δοκιμαστική αυτή φάση- στην εξάρθρωση «κυκλωμάτων Carousel» που κατέκλεβαν ΦΠΑ εκατοντάδων εκατομμυρίων, τα οποία ξεπερνούν απείρως το κόστος εγκατάστασης και λειτουργίας του. Το κόστος της απόκτησης και λειτουργίας του είχε εκτιμηθεί σε 2-3 εκατ. ευρώ.

Από τη δοκιμαστική εκείνη φάση μάλιστα, με την βοήθεια του βελγικού λογισμικού, εντοπίστηκαν και απενεργοποιήθηκαν 18 Αριθμοί Φορολογικού Μητρώου ελληνικών επιχειρήσεων, οι οποίες διαπιστώθηκε ότι ήταν εικονικές.

Με τον τρόπο αυτόν το Δημόσιο γλίτωσε την καταβολή επιστροφών ΦΠΑ ύψους 10 εκατ. ευρώ. Δηλαδή το σύστημα «έβγαλε τα λεφτά του» από τότε για τα επόμενα 4 χρόνια τουλάχιστον, χωρίς καν να τεθεί σε πλήρη λειτουργία. Έκτοτε όμως η χώρα στερήθηκε τις υπηρεσίες του, καθώς και αρκετά κάποια δισεκατομμύρια ευρώ ΦΠΑ.